Kullanıcı kılavuzu
F-9908-0087-01-B
XC-80
Çevresel kompansatör
XC-80
çevresel kompansatör
Renishaw parça no: F-9908-0087-01-B
İlk Basım Tarihi: 05.2017
AB uyumluluğu
Renishaw plc, XC kompansatör ünitesinin geçerli direktifler, standartlar ve
düzenlemeler ile uyumlu olduğunu beyan eder. AB uygunluk beyanının tam bir
kopyası aşağıdaki adreste mevcuttur: www.renishaw.com.tr/XLCE.
Yasal bilgi
İş güvenliği
Lazer sistemini kullanmadan önce lütfen lazer güvenlik bilgileri kitapçığına
bakınız.
Feragatname
Renıshaw bu belgenin içeriğinin yayınlandığı tarihte doğruluğunu sağlamak için
gerekli çabayı göstermiştir ancak içerik ile ilgili herhangi bir taahhüt veya beyan
vermemektedir. Renıshaw, nasıl ortaya çıkarsa çıksın, bu belgedeki herhangi bir
yanlışlık için sorumluluk kabul etmemektedir.
Ticari markalar
RENISHAW ismi ve RENISHAW logosunda kullanılan prob amblemi,
Renishaw plc’nin İngiltere ve diğer ülkelerde müseccel markalarıdır. apply
innovation slogan ve tüm diğer Renishaw ürün ve teknolojilerinde kullanılan
isim ve işaretlemeler Renishaw plc’nin İngiltere ve diğer ülkelerdeki müseccel
markalarıdır.
Bu belgede kullanılan tüm diğer marka ve ürün isimleri söz konusu marka
veya ürünlerin kendi sahiplerinin ticari isimleri, ticari markaları, veya müseccel
markalarıdır.
Copyright
© 2017 Renishaw plc. Her hakkı saklıdır.
Bu belge Renishaw’ın yazılı izni olmaksızın hiçbir şekilde kopyalanamaz veya
tamamen veya parçalar halinde yeniden hazırlanamaz, veya herhangi bir basın
organına veya dile aktarılamaz.
Bu belgenin içindeki materyalin yayınlanması Renishaw plc’nin patent haklarını
kısıtlamamaktadır.
WEEE
Bu sembolün Renishaw ürünlerinde ve/veya ürüne eşlik eden belgelerde
kullanılması, ürünün atılırken genel evsel atıklarla karıştırılmaması
gerektiğini göstermektedir. Bu ürünün yeniden kullanılabilmesi
veya geri dönüştürülebilmesi için elektrik ve elektronik ekipman
atıkları (WEEE) için belirlenmiş toplama noktalarına bırakılması son
kullanıcının sorumluluğundadır.
Bu ürünün doğru şekilde atılması kıymetli kaynakların korunmasına
ve çevreye verilecek potansiyel olumsuz etkilerin önlenmesine
yardımcı olacaktır. Daha fazla bilgi edinmek için, lütfen yerel atık
bertaraf hizmetleri veya Renishaw distribütörü ile temasa geçiniz.
XC-80
çevresel kompansatör
İçindekiler
Giriş ....................................................................................................................... 4
Dalgaboyu kompanzasyonu ................................................................................ 4
Malzeme termal genleşme kompanzasyonu ....................................................... 4
Uç paneli ............................................................................................................. 4
XC kompansatörü bağlantı ve konfigürasyonu.................................................... 5
Çevre sensörleri .................................................................................................. 5
Sensör sembolleri ................................................................................................ 6
LED'ler ...................................................................................................................6
Sensör LED'leri ...................................................................................................6
Durum LED'leri .................................................................................................... 6
XC kompansatör kalibrasyonu ............................................................................ 7
Dalgaboyu kompanzasyonu ................................................................................ 7
Hava sensörlerinin pozisyonlandırılması ........................................................... 8
Hava sıcaklığı sensörünün pozisyonlandırılması ................................................ 8
Hava basıncı ve bağıl nem sensörleri ................................................................. 8
Malzeme termal genleşme kompanzasyonu ......................................................8
Malzeme termal genleşme katsayıları ................................................................9
Malzeme sensörünün pozisyonlandırılması ....................................................10
20 °C ortam sıcaklığında çalıştırıldığında tezgahın tahmini doğruluğu ............. 10
Ulusal ve Uluslararası Standartlara göre kalibrasyon .......................................10
Tezgah 20 °C sıcaklıkta olsaydı pozisyon tespit sisteminin tahmini doğruluğu . 11
20 °C sıcaklıkta doğru olması gereken parçaların üretimi ................................ 11
Otomatik kompanzasyon ................................................................................... 12
XC kompansatör güncelleme çevrimi................................................................12
Sabit malzeme kompanzasyonu........................................................................13
Teknik özellikler .................................................................................................. 13
Giriş................................................................................................................... 13
Ağırlık ve boyut ................................................................................................... 14
Parça numaraları ................................................................................................. 14
4
XC-80
çevresel kompansatör
Giriş
XC kompansatör lazer sisteminizin ölçüm hassasiyetinin anahtarıdır. Ortam
koşullarını çok doğru ve hassas bir biçimde ölçerek, lazer ışınının dalgaboyunu
hava sıcaklığı, hava basıncı ve bağıl nemdeki değişiklikler için kompanse eder; bu
değişikliklerden kaynaklanan her türlü ölçüm hatasını fiilen ortadan kaldırır.
Dalgaboyu kompanzasyonu
XC kompansatörden alınan sensör okumaları sadece lineer ölçümdeki lazer
okumalarını kompanse etmek için kullanılırlar. Kompanzasyon gerçekleştirilmez
ise, havanın kırılma indeksindeki değişiklikler önemli ölçüm hatalarına neden
olabilir. Her ne kadar çevresel koşulları manüel olarak girmek mümkünse de (el
cihazları vs. kullanarak), XC kompansatörü kullanmanın faydası kompanzasyonun
doğru biçimde gerçekleştirilmesi ve her yedi saniyede bir otomatik olarak
güncellenmesidir.
Malzeme termal genleşme kompanzasyonu
XC kompansatör ayrıca, tezgahın veya test edilmekte olan malzemenin sıcaklığını
ölçen, üç adete kadar malzeme sensöründen girdi kabul edebilir. Uygun malzeme
termal genleşme katsayısı CARTO yazılımına girilmiş ise, bu durum ölçümlerin 20
°C tezgah (malzeme) sıcaklığına göre normalleştirilmesine imkan verecektir.
Çevresel kompanzasyon üç yöntem ile gerçekleştirilebilir:
• XC kompansatörü ile otomatik olarak güncellenen çevresel kompanzasyon.
• XC kompansatörü ile manüel olarak güncellenen çevresel kompanzasyon.
• XC kompansatörü olmaksızın, manüel olarak girilen verileri kullanarak
kompanzasyon.
XC kompansatörünün tüm teknik özellikleri teknik özellikler bölümünde verilmiştir.
XC kompansatörü, USB kablosu, bir adet hava sıcaklığı sensörü ve bir adet
malzeme sıcaklığı sensörü içeren, bir kitin parçası olarak temin edilir.
Uç paneli
XC kompansatörünün uç paneli aşağıda gösterilen öğeleri içerir:
1 3
4
5
1
Kalibrasyon tarihi
2
Durum LED'i
3
USB soketi
4
Bağıl nem sensörü
5
Yeniden kalibrasyon tarihi
2
5
XC-80
çevresel kompansatör
XC kompansatörü bağlantı ve konfigürasyonu
XC kompansatörünün uç panelininde, XC kompansatörünü bir USB kablo
(XC kompansatör kiti ile birlikte verilir) aracılığıyla bir bilgisayara bağlamak
için kullanılan, bir USB soketi bulunmaktadır. Bu bağlantı, XC kompansatör
ve bilgisayar arasındaki iletişimi mümkün kılar ve ayrıca XC kompansatörü ve
sensörlere enerji sağlar.
Not: XC kompansatörü bilgisayara bağlamadan önce CARTO yazılımını
kurun. Yazılımın kurulması bilgisayarın doğru biçimde konfigüre edilmesini
sağlayacaktır.
Çevre sensörleri
Hava basıncı ve bağıl nem sensörleri XC kompansatörünün gövdesi içerisinde
yer almaktadır. XC kompansatörünün verilen teknik özellikler içerisinde hassas
olabilmesi için, aşağıda gösterildiği gibi uzun eksen ile yatay bir oryantasyonda
kullanılması gereklidir. Bu şekilde kullanılmaması hava basıncı okumalarında
küçük bir hata yaratabilir, bu da kompanse edilmiş ölçüm okumalarının
doğruluğunu azaltır.
Not: Arka kapak üzerinde bulunan bağıl nem sensörünün önünü
kapatmayın.
Not: Bağıl nem yazılımda sadece hava sıcaklığı sensörü XC
kompansatörüne bağlandığı zaman gösterilir.
Gösterilen hava sıcaklığı ve malzeme sıcaklığı
sensörleri ayrı parçalardır ve bir arada iletişim
kabloları ile birlikte tedarik edilirler. Her bir
kablonun sensöre bağlanması için bir dişi uçlu
konektörü ve XC kompansatörün yan tarafındaki
ilgili sokete bağlanması için bir erkek uçlu
konektörü bulunmaktadır.
Renishaw her bir XC kompansatörü
ile birlikte standart olarak bir adet
malzeme sıcaklığı sensörü ve bir
adet hava sıcaklığı sensörü temin
etmektedir. Uzun eksenlere sahip
tezgahlar için üç adete kadar
malzeme sıcaklığı sensörü XC
kompansatörüne bağlanabilmektedir.
İlave malzeme sıcaklığı
sensör kitlerini yerel Renishaw
distribütörünüz ile iletişime geçerek alabilirsiniz.
Hava ve malzeme sıcaklığı sensörleri 5 m (16.5 fit) uzunluğundaki kablolarla
birlikte temin edilmektedir. Bu kablolar, maksimum 60 m kablo uzunluğuna kadar,
gerekli olduğu şekilde birleştirilebilirler - bu durum sensörlerin ölçülmekte olan
tezgahta belirli konumlara yerleştirilmesine imkan verir. İlave ve yedek sensörleri
ve kabloları yerel Renishaw distribütörünüz ile iletişime geçerek alabilirsiniz.
6
XC-80
çevresel kompansatör
Kullanıcının hangi kablonun, hangi sensöre bağlandığını kolaylıkla anlamasına
imkan vermek amacıyla, kablolar çıkarılabilir isim etiketleri ile birlikte temin edilir.
Kablolar sensörlerine bağlanmış biçimde saklanmalıdır; bu konuyla ilgili madde
sistem çantasında bulunmaktadır.
Sıcaklık sensörleri çelik veya demir döküm yüzeylere tutturulmak için mıknatıslar
ve gerektiğinde "vidalı" bağlantı yapılması için bir "açık" delik içerirler.
Hava ve malzeme sıcaklığı sensörleri sadece XC kompansatör üzerindeki doğru
soketlere takılırlarsa çalışacaklardır. Sensörün farklı tiplerine karşılık gelen
semboller XC kompansatörünün yan tarafında işaretlenmiştir. Hava sıcaklığı
sensörü, aşağıda gösterilen hava sıcaklığı sembolü ile işaretlenmiş sokete
bağlanmalıdır. Malzeme sıcaklığı sensörleri, malzeme sıcaklığı sembolü ile
işaretlenmiş herhangi bir sokete bağlanabilir.
Sensör sembolleri
Hava ve malzeme sıcaklığı sensör sembolleri ayrıca sensörlerin yan taraflarında
da işaretlenmiştir.
Not: Hava basıncı ve bağıl nem için soket bulunmamaktadır, çünkü bu
sensörler XC kompansatörünün gövdesi içine yerleştirilmişlerdir.
LED'ler
Sensör LED'leri
XC kompansatörünün yan tarafında sensör sembollerini altında altı adet sensör
LED'i bulunmaktadır. Bu LED'ler hava basıncı, bağıl nem, hava sıcaklığı ve üç
malzeme sıcaklığı sensörüne karşılık gelmektedir. LED'in rengi sensörden bir
okuma değerinin alınmakta olduğunu ve ardından bu okumanın geçerliliğini
belirtir.
XC kompansatörü, sürekli bir çevrim ile her bir sensörü sırasıyla yedi saniye
için sorgular. Sensör sorgulanırken ilgili LED sarı renkte yanar. Sensörden
geçerli bir okuma değerinin alınması durumunda LED yeşil renkte yanar. Sensör
bağlanmamış ise veya bir hata verirse, LED kırmızı renkte yanar. Dalgaboyu
kompanzasyonu için kullanılan değerler, her bir sensör okumasının ardından
güncellenir (her yedi saniyede).
Durum LED'leri
XC kompansatörünün uç panelinde bir durum LED'i bulunmaktadır. Bu LED
üniteye güç verildiğinde kırmızı renkte (örneğin bir USB kablosu aracılığıyla bir
bilgisayara bağlandığında) ve sonra ölçüm yapmaya hazır olduğunda yeşil renkte
yanar.
Hava sıcaklığı
Hava basıncı
Bağıl nem
Malzeme sıcaklığı 1
Malzeme sıcaklığı 2
Malzeme sıcaklığı 3
7
XC-80
çevresel kompansatör
XC kompansatör kalibrasyonu
Renishaw kalibrasyon sistemini tanımlanan hassasiyet içerisinde tutmak için,
XC kompansatörünün ve sensörlerinin yıllık olarak kalibre edilmesi tavsiye
edilir. Zorlu çevre koşullarında kullanılan veya hasar görmüş olmalarından
şüphelenilen üniteler için daha sık kalibrasyon yapılması tavsiye edilir. Kalite
güvence programınızın veya ulusal/yerel yönetmeliklerin gereklilikleri de daha sık
yeniden kalibrasyon yapmanızı söyleyebilir. XC kompansatörünün uç panelinde,
yeniden kalibrasyonun gerçekleştirilmesi gereken tarihi belirtmek için bir alan
bulunmaktadır. Depolama, nakliye ve kullanım sırasında XC kompansatörünün
ve sensörlerinin aşırı şok, titreşim veya aşırı sıcaklık, basınç veya neme maruz
kalmamaları gerekmektedir (bkz teknik özellikler). Çünkü bu faktörlerin her hangi
biri ürünlerin kalibrasyonlarını geçersiz kılabilir.
Kalibrasyon belirsizliği hesaplamaları, Akreditasyon belgesi EA-4/02 için Avrupa
işbirliğine göre yürütülmüştür.
Tüm kalibrasyonlar Renishaw’un EN ISO 9001:2000 kalite güvence sisteminin
kapsamı içerisine dahil edilmiştir. Sistem, UKAS tarafından akredite edilmiş
bir kurum tarafından denetlenmiş ve belgelendirilmiştir. UKAS akreditasyonu
dünya çapında pek çok ülkede, ülkenin ilgili resmi kurumları tarafından geçerli
sayılmaktadır.
Kalibrasyon prosedürünün detayları için sisteminiz ile birlikte verilen kalibrasyon
sertifikalarına bakınız veya www.renishaw.com.tr/certificates sayfasını ziyaret ediniz.
Okumaların 20 °C malzeme sıcaklığına normalleştirilmesi ile ilgili hatalar ve
belirsizlikler sistem doğruluğuna dahil edilmemiştir. Bu hatalar ve belirsizlikler
sadece malzeme sıcaklığı sensörünün tanımlanan özellikler (yeni bir Renishaw
kalibrasyon sertifikasında belirtildiği gibi) içerisinde olmasına bağlı olmayacaktır.
Ayrıca kalibrasyon yazılımına girilen genleşme katsayısının doğruluğuna, sıcaklığın
20 °C'den ne kadar farklı olduğuna ve sensörlerin doğru yerleştirilmesine de bağlıdır.
Renishaw XC çevresel kompanzasyon üniteleri ve onların sensörleri için
İngiltere'deki fabrikasında tam bir yeniden kalibrasyon ve bakım hizmeti
sunmaktadır. Karşılaştırmalı XL lazer sistem yeniden kalibrasyonları Renishaw'un
ABD, Almanya ve Çin şubelerinde yapılmaktadır. Daha fazla bilgi almak için yerel
Renishaw distribütörünüze veya Renishaw.com websitesine başvurunuz.
Dalgaboyu kompanzasyonu
Lineer pozisyon ölçümlerinin doğruluğu lazer ışığının bilinen dalga boyunun
hassasiyetine bağlıdır. Bu sadece lazer stabilizasyonunun kalitesi ile değil, ayrıca
çevresel ortam parametreleri tarafından da belirlenir. Özellikle, hava sıcaklığı,
hava basıncı ve bağıl nem değerleri lazer ışınının (havadaki) dalgaboyunu
etkileyecektir.
Dalgaboyundaki değişme kompanse edilmez ise, o zaman lineer lazer ölçüm
hataları 50 ppm değerine ulaşabilir. Sıcaklık kontrollü bir odada bile günlük
atmosferik basınçtaki değişiklik 20 ppm'in üstünde dalgaboyu değişikliklerine
neden olabilir. Bir kural olarak, çevresel koşullardaki aşağıda verilen her bir
değişiklik için yaklaşık 1 ppm'lik bir hata ortaya çıkacaktır:
Hava sıcaklığı
1 °C
Hava basıncı
3,3 mbar (0.098 inç Hg)
Bağıl nem (20 °C sıcaklıkta)
%50
Bağıl nem (40 °C sıcaklıkta)
%30
Not: Bunlar en kötü durum değerleridir ve başka parametrelerin
değerlerinden tamamen bağımsız değillerdir.
Bu hatalar bir XC kompansatör çevresel kompanzasyon ünitesi kullanılarak
azaltılabilir.
XC kompansatör hava sıcaklığını, basıncını ve nemini ölçer, ardından Edlen
denklemini kullanarak havanın kırılma indeksini (ve bunun sonucu olarak lazer
dalgaboyunu) hesaplar. Sonra lazer okuma değeri, lazer dalgaboyundaki her türlü
değişikliği kompanse etmek için otomatik olarak ayarlanır. Bir otomatik sistemin
avantajı, herhangi bir kullanıcı müdahalesi gerektirmemesi ve kompanzasyonun
sıklıkla güncellenmesidir.
8
XC-80
çevresel kompansatör
Dalgaboyu kompanzasyonu sadece lineer ölçümlerde geçerlidir. Çevresel
değişiklikler hem ölçüm, hem de referans ışınlarını benzer bir derecede etkilediği
için, diğer ölçümlerde (açı, düzlemsellik, doğrusallık vs.) çevresel etkiler çok daha
az belirgindir.
Hava sensörlerinin pozisyonlandırılması
Hava sıcaklığı sensörünün pozisyonlandırılması
UYARI
Termal kararlılık sağlamak için hava sıcaklığı sensörü ölçüme başlamadan önce
15 dakika kadar ölçüm ortamında bulundurulmalıdır.
Hava sıcaklığı sensörü lazer ışınının ölçüm yolunun mümkün olduğunca yakınına
ve hareket ekseninin yaklaşık olarak ortasına yerleştirilmelidir. Sensörleri yerleşik
ısı kaynaklarının, örneğin motorların veya soğuk hava akımlarının yakınına
yerleştirmekten kaçının.
Uzun eksenleri ölçerken, hava sıcaklık farklarının var olup, olmadığını kontrol edin.
Hava sıcaklığı eksen boyunca 1 °C'den fazla değişiyor ise, havanın devir daimini
sağlamak için bir fan kullanın. (Bu özellikle hava sıcaklık farklarının görülme
olasılığının yüksek olduğu uzun dikey eksenler ile ilgilidir.) Sensör sinyallerinin,
yüksek güçlü veya lineer motorlar gibi, ana elektriksel etkileşim kaynaklarının
yakınlarında gönderilmesinden kaçının.
Hava sıcaklığı sensörlerinde, montaj kolaylığı sağlamak amacıyla, sensörlerin bir
yüzeye vidalanmasına imkan veren bir "açık delik" bulunmaktadır.
Hava basıncı ve bağıl nem sensörleri
Basınç ve nem sensörleri XC kompansatörü çevresel kompanzasyon ünitesi
içerisine monte edilmiştir. Genelde, hava basıncı veya bağıl nemi ışın yolunun
hemen yakınında ölçmek gerekli değildir. Bunun nedeni ölçümde belirgin bir hata
vermesi için basınç ve nemde büyük değişiklikler olması gerekmesidir ve çalışma
alanı içerisinde belirgin bir değişiklik olmaz. Bununla beraber bağıl nem sensörü
ısı ve akım kaynaklarından uzağa yerleştirilmelidir.
Nem sönsörünün monte edilirken herhangi bir nesne tarafından engellenmemesini
sağlamak önemlidir.
10 metreden uzun dikey eksenleri kalibre ederken, basınç sensörünün hareket
ekseninin orta kısmına yerleştirilmesi tavsiye edilmektedir.
Malzeme termal genleşme kompanzasyonu
Kalibrasyon camiası tarafından kullanılan uluslararası referans sıcaklığı 20 °C'dir.
CMM'ler ve takım tezgahları normalde bu sıcaklığa göre kalibre edilirler. Hassas
sıcaklık kontrolünün genellikle mevcut olmadığı normal bir fabrika ortamında,
tezgah bu sıcaklıkta olmayacaktır. Çoğu tezgah sıcaklık ile genleşip, büzüştüğü
için, bu durum kalibrasyonda bir hata oluşturabilir.
Bu kalibrasyon hatasını engellemek amacıyla, lineer ölçüm yazılımı, termal
genleşme kompanzasyonu veya "normalleştirme" olarak adlandırılan ve lineer
lazer okumalarına uygulanan bir matematiksel düzeltmeyi bünyesinde bulundurur.
Yazılım ölçümleri, manüel olarak girilmesi gereken, bir genleşme katsayısı
kullanarak normalleştirir ve XC kompansatörü kullanılarak bir ortalama tezgah
sıcaklığı ölçülür. Bu düzeltmenin amacı, tezgah kalibrasyonun 20 °C sıcaklıkta
gerçekleştirilmiş olması durumunda, elde edilecek olan lazer kalibrasyon
sonuçlarının tahmin edilmesidir.
9
XC-80
çevresel kompansatör
Malzeme termal genleşme katsayıları
Çoğu malzemenin değişen sıcaklık ile genleşme veya büzüşme miktarı çok
küçüktür. Bu nedenle termal genleşme katsayısı C derece başına milyonda
parça (ppm/°C) olarak tanımlanır. Bu katsayılar, malzemenin sıcaklığındaki her
bir derecelik yükseliş veya düşüş için malzemenin genleşeceği veya büzüşeceği
miktarı tanımlar. Örneğin termal genleşme katsayısının +11 ppm/°C olduğunu
kabul edelim. Bu malzeme sıcaklığındaki her 1 °C'lik yükseliş için, 11 ppm
değerinde bir malzeme genleşmesi olacağı anlamına gelmektedir. Bu genleşme
bir metre malzeme başına 11 mikrometreye veya bir inç malzeme başına 11
mikroinçe (.000011 inç) eşdeğerdir.
Malzeme termal genleşmesinin yanlış kompanzasyonu, sıcaklık kontrolü
olmayan ortamlardaki lazer lineer mesafe ölçümlerinde ortaya çıkan hataların
birincil kaynaklarından biridir. Bunun nedeni, yaygın mühendislik malzemelerinin
genleşme katsayılarının, dalgaboyu kompanzasyon hataları ve lazer ışını
hizalama hataları ile ilgili olan katsayılara kıyasla, nispeten geniş olmalarıdır.
Normalleştirilen ölçüm malzeme sıcaklığı sensörünün ölçüm hassasiyeti ile
ilgili bir hataya sahip olacaktır. Bu hatanın boyutu test edilmekte olan tezgahın
termal genleşme katsayısına bağlıdır. Malzeme sıcaklığı sensörü ±0.1 °C'lik
bir hassasiyete sahiptir ve bu nedenle test edilmekte olan tezgahın 10 ppm/°C
değerinde bir termal genleşme katsayısı varsa, ölçümün normalleştirilmesindeki
hata ±1 ppm olacaktır. Bu hata, XC kompansatör çevresel kompanzasyon
ünitesini kullanırken, sistem ölçüm hassasiyetine (±0.5 ppm) ilavedir.
Ancak, bu iki hata ilintisiz olduğu için, birlikte yapacakları etki, aritmetik toplamları
değil, karelerinin toplamlarının kare köküdür. Bu nedenle yukarıdaki örnek için,
lazer ve XC kompansatör sistemleri için normalleştirilmiş ölçüm hassasiyeti ±1.2
ppm olacaktır.
Yazılıma yanlış bir termal genleşme katsayısı girilir ise, ilave ölçüm hataları
oluşacaktır. Farklı tezgahların termal genleşme katsayısı değerleri 10 ppm/°C
veya daha fazlasına göre çeşitlilik gösterebileceği için, doğru değerlerin girilmesi
konusunda özen gösterilmelidir. Gerekirse tezgah üreticisinin görüşlerini alınız.
Tezgahta işlenen parçaların doğruluğunun 20 °C sıcaklıkta ne olacağını tahmin
ediyor olmadığınız sürece, tezgahın pozisyon tespit sisteminin genleşme
katsayısı normalde yazılıma girilir. Aşağıdaki tablo tezgahların ve pozisyon
tespit sistemlerinin yapımında kullanılan farklı malzemeler için tipik genleşme
katsayılarını vermektedir.
Not: Malzeme genleşme katsayıları malzemenin bileşimi ve işlenişine
göre çeşitlilik gösterebileceği için, bu değerler sadece size yol göstermek
amacıyla verilmiştir ve sadece üretici verilerinin bulunmadığı zamanlarda
kullanılmalıdır.
Malzeme Uygulama
Genleşme
katsayısı
ppm/°C
Demir/çelik
Tezgahın yapısal öğeleri, kremayerli dişli
sürücüleri, bilyalı vidalar
11,7
Alüminyum alaşımı Hafif ağırlıklı CMM tezgah yapıları 22
Cam Cam cetvel lineer enkoderler 8
Granit Tezgah yapıları ve tablalar 8
Beton Tezgah temelleri 11
Invar Düşük genleşmeli enkoderler/yapılar <2
Termal olarak
kararlı cam
Sıfır genleşmeli enkoderler/yapılar <0,2
10
XC-80
çevresel kompansatör
Genleşme katsayısını tanımlamaya çalışırken, farklı katsayılara sahip iki
malzemenin birlikte sabitlendiği yerlerde özellikle dikkatli olun. Örneğin, bir
kremayer dişli tespit sistemi durumunda, genleşme katsayısı istasyonun
sabitlendiği demir döküm rayın katsayısına daha yakın olabilir. Zemine monte
edilmiş raylara sahip geniş gantry tezgahları durumunda, rayın genleşme
katsayısı beton temellerin kısıtlama hareketi tarafından düşürülebilir. Ayrıca, pek
çok modern cetvel bir dizi farklı malzemeden oluşmaktadır, örneğin cam bir cetvel
monte edilmiş bir alüminyum halkaya bağlanabilir, dolayısıyla bir döküm demir
tezgah elemanına bağlanmış olur. Böyle durumlarda uygun katsayının seçilmesi
güç olabilir. Cetvel ve/veya cetvelin kullanılmakta olduğu tezgah üreticisinin
görüşlerini almalısınız.
Malzeme sensörünün pozisyonlandırılması
UYARI
Termal kararlılık sağlamak için malzeme sıcaklığı sensörü ölçüme başlamadan
önce 25 dakika kadar malzemeye tutturulmalıdır.
Malzeme sıcaklığı sensörlerini yerleştirirken, ilk adım malzeme genleşme
kompanzasyonunu gerçekleştirmek için birincil amacınızın ne olduğuna karar
vermektir. Bu genellikle olası dört amaçtan biridir.
1. Tezgahın 20 °C ortam sıcaklığında çalıştırılması durumunda elde edilecek
lineer pozisyonlandırma doğruluğunu tahmin etmek. Bu genellikle tezgahın
üretilmesi, kapatılması, devreye alınması veya yeniden kalibrasyonu sırasında
ortaya çıkan amaçtır ve çoğu durumda bir Ulusal veya Uluslar arası Tezgah
Kabul Standardında tanımlanan amaç ile aynıdır.
2. Bir Ulusal veya Uluslar arası Tezgah Kabul Standardına uygun olarak bir
kalibrasyon gerçekleştirmek.
3. Pozisyon tespit sisteminin 20 °C sıcaklıkta olması durumunda, tezgah pozisyon
tespit sisteminin elde edeceği lineer doğruluğu tahmin etmek. Bu fonksiyon
pozisyon tespit sistemindeki hataları teşhis etme işleminde faydalıdır.
4. Tezgahın üreteceği parçaların doğruluğunun, bu parçalar ölçüm için 20 °C
sıcaklığa geri döndürüldüğünde, ne olacağını tahmin etmek. Bu amaç özellikle,
tezgah pozisyon tespit ve iş parçası genleşme katsayılarının belirgin oranda
farklılık gösterdiği, sıcaklık kontrollü olmayan atölyelerde hassas demir esaslı
olmayan parçaların üretiminde önemlidir.
Bu amaçlar arasındaki farklılıklar genellikle belirgindir. Özellikle tezgahın
çalışması sırasında tezgah pozisyon tespit sistemi ısınır ise (örneğin bir bilyalı
vida), veya iş parçasının genleşme katsayısı pozisyon tespit sisteminin genleşme
katsayısından belirgin ölçüde farklı ise, örneğin cam cetvel lineer enkoderli
alüminyum bir iş parçası gibi.
XC kompansatörü ile birlikte verilen malzeme sıcaklığı sensörünün test edilen
tezgaha "tutturulmak" için güçlü bir manyetik tabanı vardır. Malzeme sıcaklığı
sensörü ve ölçülmekte olan malzeme arasında iyi bir termal temas olduğundan
emin olun.
20 °C ortam sıcaklığında çalıştırıldığında tezgahın tahmini
doğruluğu
20 °C ortam sıcaklığında çalıştırıldığında tezgahın doğruluğunu tahmin etmek
için malzeme sıcaklığı sensörünün(lerinin) tezgah tablası veya motorlar, dişli
kutuları, yatak muhafazaları, egzoz vs. gibi sıcaklık kaynaklarına yakın OLMAYAN
başka bir yekpare tezgah yapısı üzerine yerleştirilmesi gerekmektedir. Malzeme
genleşme katsayısı pozisyon tespit sisteminin katsayısına ayarlanmalıdır.
Ulusal ve Uluslararası Standartlara göre kalibrasyon
Tezgahın doğruluğunun bir Ulusal veya Uluslararası Standarda göre kalibre
etmek için, standartta tanımlanan prosedür kullanılmalıdır. Bu prosedür malzeme
sensörünün nereye yerleştirileceğini, hangi genleşme katsayısının kullanılacağını
ve hangi tezgah ısıtma çevriminin uygulanacağını içermelidir. Standartta bir termal
sapma testi tanımlanmış ise, bu test de prosedüre dahil edilmelidir.
11
XC-80
çevresel kompansatör
Hava ve tezgahın sıcaklıkları belirgin derecede farklı ise, o zaman malzeme
yüzeyi ve iç sıcaklıklar arasında önemli sıcaklık farklılıkları olması da olasıdır.
Bu koşullar altında, malzeme sıcaklığı sensörlerini iç sıcaklığı ölçecekleri yerlere
yerleştirmeye özen gösterilmelidir. Sıcaklık üç adete kadar malzeme sensörü
kullanılarak bir dizi noktada ölçülebilir ve uygulanan kompanzasyon faktörü
ortalama bir değere dayanacaktır.
Malzeme sensörlerinin daima bilyalı vidaların veya pozisyon tespit sisteminin
üzerine yerleştirilmesi gerektiği yaygın bir yanlış anlamadır. Aşağıdaki örnekte
gösterildiği gibi bu her zaman doğru değildir.
Örnek:
Bir tezgahın 25 °C sıcaklıktaki bir atölyede kalibre edilmekte olduğunu kabul
edelim ve tezgahın çalışmasından kaynaklanan ısı nedeniyle bilyalı vida 5 °C
daha sıcak olup, 30 °C sıcaklıktadır. Malzeme sensörleri bilyalı vidaların üzerine
(veya çok yakınına) yerleştirilirse, lazer okumaları, bilyalı vida 20 °C sıcaklıkta
çalıştırıldığında elde edilecek olan okumaları tahmin etmek amacıyla, kompanse
edilecektir. Ancak, tezgah 20 °C sıcaklıkta bir ortamda çalıştırılıyor olsaydı, bilyalı
vida 20 °C sıcaklıkta OLMAYACAKTI.
Vida ve motorun çalışmasından kaynaklanan ısı halen orada olacaktı, bu nedenle
bilyalı vida halen ortam sıcaklığından yaklaşık 5 °C daha sıcak olacaktı (25
°C). Malzeme sensörünün(lerinin) bilyalı vida üzerine koyulması bu nedenle
aşırı kompanzasyona neden olacaktır. Sensörü(leri), son bir kaç saat boyunca
tezgahı çevreleyen ortalama ortam sıcaklığı ile ilgili bir sıcaklık vermesi amacıyla,
tezgahın yekpare bir parçası üzerine yerleştirmek daha iyidir.
Tezgah 20 °C sıcaklıkta olsaydı pozisyon tespit sisteminin tahmini
doğruluğu
Bu prosedür teşhis amacı ile sıklıkla kullanılır. Belki de tezgah 1 veya 2 numaralı
Amaç ile ilgili kalibrasyonu yapmayı başaramadı ve pozisyon tespit sisteminin 20
°C sıcaklıktaki doğruluğunun şimdi teyit edilmesi gerekiyor. Bu amaca ulaşmak
için, lazer ışını pozisyon tespit sisteminin ekseninin mümkün olduğunca yakınına
hizalanmalıdır (Abbé ofset hatasını en aza indirmek için).
Malzeme sıcaklığı sensörü(leri) pozisyon tespit sistemi üzerine (veya çok
yakınına) yerleştirilmeli ve genleşme katsayısı pozisyon tespit sisteminin
genleşme katsayısına ayarlanmalıdır. Sıcaklık üç adete kadar malzeme sensörü
kullanılarak bir dizi noktada ölçülebilir.
20 °C sıcaklıkta doğru olması gereken parçaların üretimi
Bir tezgah daima pozisyon tespit sistemininkinden önemli ölçüde farklı genleşme
katsayısı olan, örneğin alüminyum alaşımlar, karbon bileşenleri, seramik vs.
gibi, iş parçası malzemelerini işlemek için kullanılmış ise, tezgah pozisyon tespit
sisteminin katsayısı yerine iş parçasının genleşme katsayısını kullanmak daha
faydalı olabilir. Her ne kadar bu işlem tezgahın 20 °C sıcaklıktaki performansını
temsil eden bir kalibrasyon vermeyecek olsa da, iş parçalarının ölçüm için 20 °C
sıcaklığa getirildikleri zamanki doğruluklarını geliştirebilir.
Malzeme sıcaklığı sensörü(leri) iş parçasında beklenen sıcaklığa benzer bir
sıcaklık ölçecek biçimde yerleştirilmelidir. Bu genelde tezgah tablasında olur,
ancak uygulanan soğutma sisteminin türü ve metal uzaklaştırma hızları gibi
diğer faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu tür kalibrasyonu tipik
koşullar altında gerçekleştirmek için özen gösterilmelidir. Bu işlem ancak farklı
iş parçalarının sıcaklık ve genleşme katsayıları kendi aralarında tutarlı olduğu
müddetçe gerçekten etkili olabilir.
12
XC-80
çevresel kompansatör
Otomatik kompanzasyon
Otomatik çevresel kompanzasyon, lazer dalga boyu kompanzasyonunu
ve malzeme termal genleşme kompanzasyonunu gerçekleştirmek için, XC
kompansatör çevresel kompanzasyon ünitesini kullanır. Kalibrasyon, atmosferik
koşulların test sırasında değişkenlik gösterme olasılığı olduğu bir ortamda
gerçekleştiriliyor ise, o zaman otomatik kompanzasyon şiddetle tavsiye edilir.
Otomatik kompanzasyonu gerçekleştirmek için, öncelikle hava ve malzeme
sıcaklığı sensörlerini XC kompansatörünün yan tarafındaki uygun soketlere
bağlayın. Daha fazla bilgi almak için çevresel sensörlere bakınız. Ondan sonra
verilen USB kabloyu kullanaran XC kompansatörü PC'ye bağlayın.
Veri Toplama fonksiyonunda, XC cihaz
izleme paneli XC kompansatörünün
mevcut olduğunu gösterecektir. Çevresel
kompanzasyon artık otomatik olarak
gerçekleştirilir.
XC kompansatör okumaları her yedi
saniyede bir alınır ve lazer okumalarını
uygun olarak kompanse etmek için
kullanılır. Daha fazla bilgi almak için
XC kompansatör güncelleme çevrimine
bakınız.
Kullanılan varsayılan çevresel birimleri
tanımlamak için, "more" (daha fazla),
"settings" (ayarlar) ve ardından
"environmental units" (çevresel birimler)
seçeneklerini seçin.
UYARI
Herhangi bir kalibrasyon işlemine başlamadan önce:
Kalibre edilecek olan tezgahın, kalibre edilecek eksen sürücüsü ve cetvelinin
ısınmasına yetecek kadar çalıştırıldığından emin olun.
Malzeme genleşme kompanzasyonu parametresini ayarlayarak, termal genleşme
katsayısı için doğru değerin girilmiş olduğundan emin olun.
XC kompansatör güncelleme çevrimi
Her bir yedi saniyede, altı çevresel sensörün birinden bir okuma değeri alınır ve
bilgisayara aktarılır. Bu okuma ile çevresel kompanzasyon faktörü güncellenir.
Çevresel sensör okumalarının alındığı sıralama aşağıdaki gibidir: hava sıcaklığı,
bağıl nem, hava basıncı ve üç adet malzeme sıcaklığı sensörleri.
13
XC-80
çevresel kompansatör
Sabit malzeme kompanzasyonu
Belirli tezgah uygulamaları kullanıcının kompanzasyon için sabit bir malzeme
sıcaklığı değeri girmesini gerektirebilir. Buna örnek olarak, yatağı kontrollü bir
sıcaklıkta tutmak için yerleşik bir malzeme sensörü veya sensörleri ve soğutma
sistemi bulunan bir tezgah verilebilir.
Sabit bir malzeme sıcaklığı kullanmak için, Veri Toplama fonksiyonu altında
"Define" (Tanımla) sekmesindeki "Machine" (Tezgah) seçeneğine gidin ve "Fixed
material temperature" (Sabit malzeme sıcaklığı) seçeneğini seçin. Kullanıcı sabit
sıcaklık değerini buraya girebilir.
Teknik özellikler
Giriş
Bu bölüm, ağırlıklar ve boyutlar bölümüyle birlikte, sistemin farklı bileşenlerinin
fiziksel ve fonksiyonel özelliklerini özetler.
Renishaw, sürekli ürün geliştirme politikasının bir parçası olarak, haber vermeden
ürünün görünüşü veya teknik özelliklerini değiştirme hakkını saklı tutar.
Sistem depolama
Depolama sıcaklık aralığı -25 °C – 70 °C
Depolama nem aralığı % 0 – %95 yoğuşmasız
Depolama basınç aralığı 10 mbar – 1200 mbar
XC çevresel kompansatör ünitesi ve sensörleri
Hava sıcaklığı sensörü ölçüm aralığı 0 °C – 40 °C
Hava sıcaklığı sensörü ölçüm hassasiyeti ±0.2 °C
Hava basıncı sensörü ölçüm aralığı 650 mbar – 1150 mbar
Hava basıncı sensörü ölçüm hassasiyeti ±1,0 mbar#
Bağıl nem sensörü ölçüm aralığı % 0 – %95 (yoğuşmasız)
Bağıl nem sensörü ölçüm hassasiyeti %±6
Dalgaboyu kompanzasyon hassasiyeti ±0.5 ppm †*
Malzeme sıcaklığı sensörü ölçüm aralığı 0 °C – 55 °C
Malzeme sıcaklığı sensörü ölçüm
hassasiyeti
±0,1 °C
Otomatik kompanzasyon güncelleme
zaman aralığı
7 saniye
Ayrık sensör güncelleme zaman aralığı 42 saniye
Tavsiye edilen yeniden kalibrasyon
periyodu
12 ay
Çıktılar USB 2 uyumlu
Güç kaynağı
USB aracılığıyla güç verilir
Maksimum akım kullanımı = 100
mA
bir yatay oryantasyonda # XC kompansatörü
† Not: Hassasiyet değerleri 20 °C sıcaklığındaki malzeme ölçümlerinin
normalleştirilmesi ile ilgili hataları içermemektedir.
* k=2 (%95 emin) EA-4/02, ISO
14
XC-80
çevresel kompansatör
Ağırlık ve boyut
XC çevresel kompanzasyon ünitesi (boyutlar mm cinsinden)
Açıklama Ağırlık
XC-80 kompansatörü 490 g
Hava sıcaklığı sensörü 48 g
Malzeme sıcaklığı sensörü 45 g
Parça numaraları
Parça numarası İçeriği: Parça numarası
A-9908-0510
XC-80
kompansatör kiti
XC-80 kompansatörü Yo k
Malzeme sıcaklığı sensörü ve
kablosu
A-9908-0879
Hava sıcaklığı sensörü ve
kablosu
A-9908-0879
XC montaj plakası A-9908-0892
USB kablosu A-9908-0286
Dünya genelindeki iletişim bilgileri için web sitemizi ziyaret edin:
www.renishaw.com.tr/iletisim
*F-9908-0087-01*
© 2017 Renishaw plc
Yayınlandı:
04.2017
Parça no. F-9908-0087-01-B
T
+90 216 380 92 40
F
+90 216 380 92 45
E
turkiye@renishaw.com
www.renishaw.com.tr
Renishaw plc TÜRKİYE
İstanbul İrtibat Bürosu
Atatürk Mah. Sedef Cad.
Ataşehir Residence B Blok No:3
Ataşehir 34756, İstanbul, Türkiye
-
1
-
2
-
3
-
4
-
5
-
6
-
7
-
8
-
9
-
10
-
11
-
12
-
13
-
14
-
15
İlgili makaleler
-
Renishaw XM-60 Kullanici rehberi
-
-
Renishaw RLP40 Yükleme Rehberi
-
Renishaw RMP60 Yükleme Rehberi
-
Renishaw RMP40 Yükleme Rehberi
-
-
-
-
